Een esoterische en satirische reis op Pluto

De vier delen van De Heer Vastenavond van As werden integraal gebundeld door Dupuis. In dit epos van Éric Liberge gaan alchemie, esoterie, beschouwing en het bovennatuurlijke hand in hand met avontuur. Het verhaal is complex en als lezer moet je je aandacht erbij houden. Laat je meevoeren in een uitzonderlijke reis met koffie drinkende skeletten, vliegende boten en andere vreemde verschijnselen.

Door Elias Jonkers.





Het verhaal.

Victor Tortelduif stierf in de nacht van 11 op 12 februari 1997, exact om middernacht. Doodsoorzaak? Een auto-ongeluk. Het is te zeggen: hij is uitgegleden over het speelgoedautootje van zijn zoon. Maar dat maakt geen verschil in het hiernamaals. Ter gelegenheid van zijn overlijden krijgt Victor een nieuwe naam: Vastenavond van As, omdat hij tussen Vastenavond en Aswoensdag is overleden. Wanneer Victor, oh pardon, Vastenavond van As, als skelet in het Purgatorium op Pluto belandt, zit hij met vele vragen. Jammer genoeg kan geen één van de miljarden skeletten in het Purgatorium hem uitleggen wat het doel is van zijn 'bestaan' daar. Vanwege zijn opstandige karakter komt Vastenavond al snel in de belangstelling van de autoriteiten.

Op aarde was Vastenavond cartograaf en het is daarom dat hij gerekruteerd wordt door de Broeders van de Omgang, terwijl de patrouilles van het ministerie op zoek zijn naar de heer van As. De Broeders willen dat Vastenavond een kaart maakt van het hiernamaals. Vastenavond van As staat aan de vooravond van een groots avontuur dat zal leiden naar grote verwondering maar dat ook veel ergernis met zich meebrengt. 

Hoewel Vastenavond van As het hoofdpersonage is, draait het verhaal rond het mysterie van overlijden en een zoektocht naar antwoorden. Antwoorden die we na het lezen van dit epos niet krijgen. Het mysterie blijft onopgelost. De Heer Vastenavond van As is een metafysische komedie, een esoterische fabel of een satirische vertelling.

Toch is het thema voor iedereen relevant: elke mens heeft een einde, iedereen maakt die ene laatste grote reis. De Heer Vastenavond van As heeft voor de maker dan ook een heel persoonlijke achtergrond: alles is begonnen bij het overlijden van de jongere broer van Éric Liberge in 1973, toen Éric 8 jaar oud was. Hij was op zoek naar antwoorden. Het boek is niet bedoeld voor de lezer die zich zomaar even wil ontspannen. 

Het gaat over de dood, leven na de dood, de ziel, dictatuur... Onderwerpen waar iedereen mee te maken krijgt, maar niet over wil nadenken. Bij het lezen van De Heer Vastenavond van As word je als lezer wel verplicht om erover na te denken. Alles is nog eens overgoten met een laagje esoterie en ironie. Heel verwarrend allemaal. Maar krijgen we in ons dagelijks leven ook niet te maken met onbegrijpbare dingen? Waarom zou het dan in het hiernamaals anders zijn? 

De Heer Vastenavond van As is een innerlijke zoektocht naar jezelf. Ook Victor is op zoek in zijn innerlijke. Er is altijd verteld geweest over het paradijs, maar waar Victor Tortelduif terechtkomt is helemaal geen paradijs. Het 'leven' dat hij als Vastenavond van As aantreft is iets absurds waar niemand iets van snapt. Vastenavond van As gaat dapper op zoek naar een antwoord op het hoe en waarom van deze vreemde wereld. Hij weigert zijn lot zomaar te aanvaarden en wil weten hoe hij het trieste lot kan ontsnappen.

Het verhaal is niet gemakkelijk om te volgen en door de vele filosofische discussies is het moeilijk om een duidelijke lijn te vinden en te houden.
Jammer genoeg had Éric Liberge niet het talent om het verhaal duidelijk te vertellen. In het laatste deel probeert Liberge alles aan elkaar te rijgen maar echt verduidelijken gebeurt er niet. Tot op de laatste pagina blijft het moeilijk te volgen; tot op het einde blijven we met vragen zitten. Maar is dat in het echte leven ook niet zo?
Ik moet nu denken aan wat onze lector Vakdidactiek Godsdienst altijd zei na een verhaal: 'Laat het verhaal, verhaal zijn'. Misschien moeten we niet altijd proberen een verhaal uit te leggen en er gewoon van genieten. 

De stijl.

Of het verhaal de lezer nu aanstaat of niet, er is één ding dat niemand onberoerd kan laten: de tekeningen. Het tekenwerk is van een sublieme kwaliteit. Éric Liberge geeft ons een donkere, deprimerende wereld die als een grafisch hoogstandje is uitgewerkt. We worden getrakteerd op het ene architecturale wonder na het andere. Deze hele wereld op Pluto is vreemd maar zo meesterlijk in beeld gebracht dat we er spontaan in gaan geloven. De skeletten zijn overtuigend en van elkaar te onderscheiden door de verschillende reparaties aan hun botten. 

Hoewel de tekeningen donker zijn, blijven ze helder en duidelijk. De pagina's zijn magistraal: een sterke en verhalend werkende paginaopbouw versterken de tekeningen. En hoewel het verhaal misschien niet altijd even duidelijk is, de tekeningen zijn dat zeker wel. 

Het tekenwerk doet denken aan dat van François Schuiten. Éric Liberge moet qua visuele pracht zeker niet onderdoen voor Schuiten. In De Heer Vastenavond van As zit ook wat van de verbeeldingskracht van Philippe Druillet (Lone Sloane) in. 

Het is trouwens te danken aan Druillet dat De Heer Vastenavond van As in 1999 in Angoulême de Prix René Goscinny kreeg. 

De Heer Vastenavond van As is een merkwaardig boek dat niet voor iedereen is weggelegd. De gemiddelde striplezer zal er misschien geen fan van zijn, maar als doorgewinterde stripliefhebber zal je er met deze integrale uitgave een juweeltje in je boekenkast bij krijgen. En Dupuis heeft schitterend werk geleverd met deze uitgave, waarin achteraan een deel prachtige tekeningen staan. 

Het vreemde karakter van het verhaal, het esoterische en het satirische vloeien virtuoos samen en geven dit werk een bepaalde charme. Het verhaal is complex en als lezer moet je je aandacht erbij houden. Maar het loont de moeite, want dit is een uniek werk. Lees en herlees het boek, laat je onderdompelen en meevoeren in deze innerlijke reis.

Boekgegevens: 

Éric Liberge, De Heer Vastenavond van As, integraal, Dupuis, ISBN 9789031434169

EJ